นิทรรศการ

เส้นทางการพัฒนาเยาวชนท่าวังผาสู่นักอนุรักษ์พันธุ์หวายผ่านการทำโครงงานวิทยาศาสตร์ ในห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช

โรงเรียนท่าวังผาพิทยาคมอำเภอท่าวังผาจังหวัดน่าน

โดยความร่วมมือกับสำนักงานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) มูลนิธิใจกระทิงและโครงการอนุรักษ์ฟื้นฟูและส่งเสริมการปลูกหวายและไผ่จังหวัดน่านตามพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารีร่วมกันอนุรักษ์ฟื้นฟูพันธุ์หวายส่งต่อสู่เยาวชนในจังหวัดน่านผ่านการจัดกิจกรรมห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชของโรงเรียน

ความสำคัญของการอนุรักษ์หวายในจังหวัดน่าน

การอนุรักษ์หวายในจังหวัดน่านมีความสำคัญต่อระบบนิเวศและเศรษฐกิจท้องถิ่น เนื่องจากหวายเป็นพืชสำคัญในป่าต้นน้ำที่ช่วยรักษาความชุ่มชื้นของดินและป้องกันการพังทลายของหน้าดิน การอนุรักษ์หวายยังช่วยส่งเสริมอุตสาหกรรมหัตถกรรมพื้นบ้าน สร้างรายได้ให้กับชุมชนท้องถิ่น นอกจากนี้ หวายหลายสายพันธุ์กำลังลดจำนวนลงจากการเก็บเกี่ยวอย่างไม่ยั่งยืน การปลูกและฟื้นฟูหวายจึงเป็นแนวทางสำคัญในการรักษาความหลากหลายทางชีวภาพของพื้นที่

ปัญหาที่พบในกระบวนการขยายพันธุ์หวาย

กระบวนการขยายพันธุ์หวายจะสามารถทำได้จากการเพาะเมล็ด ไม่สามารถแยกหน่อได้ จะต้องนำเมล็ดไปแช่น้ำและนำมาบ่มในทราย พบว่าร้อยละการงอกของเมล็ดหวายที่ได้จากการเพาะเมล็ดด้วยวิธีนี้ต่ำ ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายด้าน เช่น อายุของเมล็ดที่เก็บเกี่ยว อุณหภูมิและสภาพภูมิอากาศ และจากสภาพอากาศที่ควบคุมได้อยาก สภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง อากาศมีอุณหภูมิสูงขึ้น ฝนตกน้อยลงทำให้เมล็ดหวายฝ่อไม่เจริญเติมโตพอที่จะสามารถนำมาเพาะได้ และจากกระบวนการเพาะด้วยวิธีธรรมชาติพบว่า หนึ่งเมล็ดจะสามารถให้ต้นกล้าหวายได้เพียงหนึ่งต้น ซึ่งไม่เพียงพอกับความต้องการของชุมชน

แนวทางแก้ไข

นำเมล็ดหวายมาทำการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชในห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชโรงเรียนท่าวังผาพิทยาคมเพราะในกระบวนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชสามารถควบคุมสภาพแวดล้อมและธาตุอาหาร ที่เหมาะสมต่อการงอกและการเจริญเติบโตของหวายได้ และนอกจากนี้ยังสามารถเพิ่มจำนวนต้นกล้าหวายจากเมล็ดหวายหนึ่งเมล็ดให้ได้จำนวนมากกว่าหนึ่งต้นได้